Yunan mitolojisi içinde çok sayıda gizemli efsane barındırıyor. Tanrılar.tanrıçalar.büyük savaşlar, görkemli törenler… Gerçekten de ilgi çekici. Bu yazımda Yunan mitolojisi içinde yer alan ünlü ikililerinden ve onların gizemli üç efsanesinden bahsedeceğim.
Yunan Mitolojisi ve Üç Efsane:
-
Demeter ve Persephone
-
Orpheus ve Eurydike
-
Dionysos ve Apollon
1. Demeter ve Persephone
Kronos ve Rhea’nın çocuklarından olan Demeter tarımın ve bereketin tanrıçasıdır. Homeros destanlarında kendisinden “güzel saçlı kraliçe” diye de bahsedilmektedir. Bu güzel tanrıçanın Zeus’tan olma Persephone adında çok sevdiği bir kızı vardır.
Demeter, kızıyla birlikte mutluyken yeryüzünde her daim yaz hakimdir, her yerde çiçekler, bereketli buğdaylar vardır. Derken , yeraltı tanrısı Hades, Persefone’ye aşık olur ve onu yeraltı dünyasına kaçırır. Kızını kaybeden Demeter o kadar üzülür ki kederinden tanrısal görevlerini ihmal eder. Toprağın eski bereketi kalmaz, artık çiçekler açmaz olur.
Bu duruma el koymak isteyen Zeus Hades’le bir anlaşma yapar. Bu anlaşmaya göre Persephone yılın belirli zamanlarında yeryüzünde belirli zamanlarında ise yeraltı dünyasında olacaktır. Persephone’nin yeryüzünde olduğu zamanlar bahar gelir, toprak bereketlidir. Persephone’nin yeraltında olduğju zamanlarda ise Demeter kederlidir, toprak ürün vermez, çiçekler açmaz olur. Antik Yunan’da mevsimler bu kültle açıklanır.
2. Orpheus ve Eurydike
Orpheus efsanesinin kaynağı hakkında net bir bilgi olmamasına karşın oldukça bilindik bir efsanedir. Günümüzde birçok filmde ve edebiyat eserinde bu efsaneye yapılan atıflar mevcuttur.Örneğin “Alev Almış Bir Genç Kızın Portresi” filmi senaryosunda bu külte yer vermiştir.
Efsaneye göre Orpheus, bir müzisyendir ve lirinden çıkan notalar o denli büyüleyicidir ki lirini çaldığında bütün canlılar onun büyüsüne kapılarak arkasından gelir. Müziğiyle birçok kadını etkileyen Orpheus meşe perisi Eurydike’ye aşıktır ve onunla evlenir. Ancak mutlulukları pek de uzun sürmez. Eurydike düğünlerinin ardından bir yılan sokması sonucu ölür.
Karısının erken kaybından dolayı büyük üzüntü duyan Orpheus Eurydike’i yer altından çıkarmak için lirinin de gücüyle Hades’in dünyasına iner. Yer altı tanrısı Hades ona Eurydike’i geri vermeyi bir şartla kabul eder: Yeryüzüne dönünceye kadarki yolda Eurydike Orpheus’un arkasından gelecektir fakat Orpheus’un arkasına dönüp de karısına bakmaması gerekmektedir. Ama ne yazık ki Orpheus karısına bakmadan duramaz, tam da yeryüzüne gelmeden hemen önce Eurydike’ye bakar ve sevdiğini yitirir. Karısı buharlaşarak yeraltı dünyasına girince Orpheus üzüntüsünden kahrolur.
3. Dionysos ve Apollon
Dionysos, Zeus’un oğludur. Kötü güçler olan Titanlar onu önce parçalayıp öldürmüşler, ardından yemişlerdir fakat Athena ondan kalan tek parçayı, yüreğini kurtarmayı başarmıştır. Zeus da oğlu Dionysos’u yeniden yaratmak için yüreği yutar ardından Titanları cezalandırmak için yıldırımıyla onları kül eder.
Sonrasında Titanların küllerinden insanoğlu meydana gelir. Bu da demek oluyor ki insan türünün doğasında hem Titancı Hem de Dionysosçu unsur vardır. Homeros’un diğer tanrılarının aksine Dionysos ölmüş,öldükten sonra yeniden dirilmiştir. Jung’a göre Dionysos’un doğasında insanoğlunun sahip olduğu aşırılıklar vardır, kendisi ve alt kültürü insanlığın ilkel halini temsil etmektedir.
Gerçekten de bu külte bağlı olanlar geceleyin yüksek yerlerde ellerinde meşaleler tuttukları, çalgılar çaldıkları, bol bol şarap içip dansettikleri ve kendilerinden geçerek “vecd” haline ulaştıkları törenler yapmaktadırlar. Bu vecd anında da, parçaladıkları kutsal hayvanların kanını şarapla içerek tanrısal tözü bedenlerine sokmaktadırlar.
Nietzsche felsefesinde Dionysos’a zıt olarak Apollon’a rol vermiştir. Apollon kardeşi Dionysos’un tam aksidir. Dionysos şarabı, eğlenceyi, ilkel benliği temsil ederken Apollon ışığı, gerçeği, sağduyuyu, mantığı temsil eder. Kimi yorumcular Apollon-Dionysos ikililiğini diyalektik olarak yorumlamışlardır. Nietzsche diyalektik yaklaşımına karşı olsa da estetik ve sanat anlayışını ortaya koyarken Apollon- Dionysos ikililiğinden fazlasıyla yararlanır.
Yunan Mitolojisi ile ilgili olarak İkarus’un Düşüşü içeriğimize de göz atmak ister misiniz?
