Stres, hayatımızın pek çok döneminde başa çıkmak zorunda kaldığımız yıpratıcı sorunlardan biridir. Bir hastalık değildir ama bir hastalık kadar zararlı olabilir ya da pek çok hastalığın gelişmesine zemin hazırlayabilir. Ancak, stres her zaman kötü ve zararlı değildir. Kronik hale gelmeyen ve kontrolden çıkmayan stres çevrenizdeki şeylerden daha fazla haberdar olmanızı ve daha rahat odaklanmanızı sağlayabilir. Bazı durumlarda size enerji verebilir ve daha başarılı olmanıza yardımcı olabilir. Ancak yaşadığınız stresin sonucunda hayatınızın kontrolünü kaybederseniz işiniz, aile hayatınız, sağlığınız ya da çevrenizle ilişkileriniz ciddi şekilde zarar görebilir. Stres bu açılardan ihmal edilmemesi ve yönetilmesi gereken bir problemdir.
Stres Nedir?
Stres, kişinin algıladığı herhangi bir tehdit ile fiziksel ve duygusal olarak başa çıkamaması nedeniyle oluşan ve günlük hayatını genellikle olumsuz etkileyen gerilimli bir süreçtir. Tehdit altında olduğunuzu hissettiğinizde sinir sisteminiz vücudunuzu uyandıran bir stres hormonu salgılar ve bunun sonucunda kan basıncınız yükselir, kalbiniz hızlanır, kaslarınız sıkılır ve duyularınız keskinleşir.
Stres Belirtileri Nelerdir?
Stres hastalıkları kişide fizyolojik ve psikolojik açıdan farklı belirtilerle ortaya çıkabilir. Bu belirtileri doğru tanımak ve hızlı şekilde fark etmek, stresin neden olabileceği hastalıklardan korunmak için son derece önemlidir.
Fizyolojik Stres Belirtileri Nelerdir?
-Stres durumunda öncelikle kişinin nefes alışverişi hızlanır, dakikadaki solunum sayısı artar,
-Kan basıncı artar, kalpte çarpıntı hissi görülür,
-Ağız kuruluğu ve yutkunmada zorlanma görülebilir,
-Vücut sıcaklığı artar, kişi “sıcak basması” olarak tariflenen durumu yaşar,
-Ellerde terleme görülür,
-Kaslar gerilir, bir süre sonra kaslarda gerginliğe bağlı ağrı meydana gelebilir,
-Hazımsızlık, mide yanması, mide bulantısı, ishal veya kabızlık gibi sindirim sistemi problemleri gelişir,
-Kaslarda yorgunluk ve halsizlik stresin fiziksel belirtileri arasında yer alır,
-Diş sıkma görülebilir, buna bağlı baş ağrısı meydana gelir,
-Uyku problemleri ortaya çıkar, kişi uykusuzluk ya da aşırı uyuma gibi belirtiler gösterebilir.
Psikolojik Stres Belirtileri Nelerdir?
–Stres durumunda ortaya çıkan ilk psikolojik belirti endişe, huzursuzluk hissidir,
-Kişi stres dönemlerinde odaklanma zorluğu yaşar, konsantrasyon problemleri görülür,
-Unutkanlık ve dalgınlık gibi sorunlarla sık karşılaşılır,
-Sinirli ruh hali görülür, kontrolsüzlük duygusu ortaya çıkar,
-Kişi kendini üzgün, kızgın, baskı altında hisseder.
Stresle Başa Çıkma Yolları
Hayatınızdaki stres kaynaklarını tanımlayın
Gerçek stres kaynaklarınızı tanımlamak için alışkanlıklarınıza, tutumunuza ve bahanelerinize yakından bakın: Stres yönetimi hayatınızdaki stres kaynaklarını tanımlayarak başlar. Bu, göründüğü kadar basit değildir. İş değişikliği, taşınma ya da boşanma gibi ana stres kaynaklarını tanımlamak kolay olsa da, kronik stres kaynaklarını saptamak daha karmaşık olabilir. Kendi düşünce, duygu ve davranışlarınızın günlük stres seviyenize nasıl katkıda bulunduğunu gözden kaçırmak çok kolaydır. Elbette, iş hayatınız hakkında endişelerinizin farkında olabilirsiniz ama stresinizin sebebi sizden talep edilenler değil işleri erteleme alışkanlığınız olabilir. Stres oluşurken veya sürerken oynadığınız rolün sorumluluğunu kabul edinceye kadar, stresinizi kontrol edemezsiniz.
Stres yönetimi için 4 temel emri uygulayın
Önle, Değiştir, Uyum Sağla ve Kabul Et
Stres, sinir sisteminizden gelen otomatik bir yanıt olsa da, bazı stres faktörleri önceden tahmin edilebilir. İşe gidip gelme, patronunuzla bir toplantı ya da aile toplantıları gibi. Böyle öngörülebilir stres faktörlerinde, durumu ya da bu duruma olan tepkinizi değiştirebilirsiniz. Herhangi bir senaryoda hangi seçeneği seçeceğinize karar verirken, 4 emri düşünmek yararlı olacaktır: önle, değiştir, uyarla veya kabul et
Gereksiz stresi Önleyin: Ele alınması gereken stresli bir durumu önlemek sağlıklı değildir, ancak yaşamınızda ortadan kaldırabileceğiniz çok stres faktörü vardır. Öncelikle “Hayır” demeyi öğrenin. Sınırlarınızı bilin ve kişisel veya profesyonel yaşamınızda, üstesinden gelebileceğinizden daha fazlasını yüklenmeyin.
Durumu Değiştirin: Stresli bir durumu önleyemiyorsanız onu değiştirmeye çalışın. Bunu günlük yaşamınızda iletişim kurma yöntemlerinizi ve çalışma şeklinizi değiştirerek başarabilirsiniz.
Bir şey ya da biri sizi rahatsız ediyorsa, duygularınızı net ve kesin şekilde ifade edin
Uzlaşmaya istekli olun
Sadece işten oluşmayan, sosyal aktiviteler ve eğlenceyi de kapsayan dengeli bir program oluşturun.
Strese Uyum Sağlayın: Stres faktörlerini değiştiremiyorsanız, kendinizi değiştirin. Stresli durumlara uyum sağlayabilir ve beklentilerinizi ve tutumunuzu değiştirerek hayatınızın kontrolünü tekrar kazanabilirsiniz.
Problemlere yeni bir açıdan bakın. Örneğin bir trafik sıkışıklığını en sevdiğiniz radyo istasyonunu dinleme veya biraz yalnız zaman geçirme fırsatı olarak görebilirsiniz
Büyük resme bakın ve stresli durumun uzun vadede ne kadar önemli olacağını kendinize sorun
Standartlarınızı ayarlayın, mükemmeliyetçiliği bırakın. “Yeterince iyi” olmak da iyidir.
Stres moralinizi bozduğunda kendi pozitif nitelikleriniz, yetenekleriniz ve hayatınızda takdir ettiğiniz her şeyi düşünmek için bir dakikanızı ayırın.
Değiştiremeyeceğiniz şeyleri kabul edin: Bazı stres kaynakları kaçınılmazdır. Sevilen birinin ölümü, ciddi bir hastalık veya ulusal bir problem gibi stres unsurlarını önleyemez veya değiştiremezsiniz. Bu gibi durumlarda, stresle baş etmenin en iyi yolu, durumu olduğu gibi kabul etmektir. Kabul etmek zor olabilir, ancak uzun vadede, değiştiremeyeceğiniz bir duruma karşı korkmaktan daha kolaydır.
Kontrol edilemeyen bir sorunu kontrol etmeye çalışmak yerine bu soruna verdiğiniz tepkiyi kontrol etmeye odaklanın
Karşınıza çıkan zorlukları kişisel gelişim fırsatı olarak görün
Öfke ve kırgınlıkları bırakıp affetmeyi öğrenin
Güvenilir bir arkadaşınızla veya bir terapistle konuşarak hislerinizi paylaşın.
