Kapitalizm nedir ? Kapitalist sistem nedir ? Kapitalizmin özellikleri nelerdir ? Kapitalizm kurucusu kimdir ? Bu ve daha birçok soruya cevap bulacağınız ekonomik sistemler serimizin 2. Yazısı olan kapitalizm ile karşınızdayım…
#1 Kapitalizm Nedir ?
Kapitalizm yani diğer bir terimiyle anaparacılık, insanları daha az ücretle daha çok çalışmaya “motive ederek” mal ve hizmetlerin maliyetlerini aşağı çekmeyi amaçlamıştır. Sanayi devriminden bu yana devam eden bir sistemdir. Bu süre zarfında yeni makineler icat edildi ve insan emeği üretimden çıkarıldı. Makineler zaman içinde giderek daha fazla gelişecek ve daha az emek gücü gerektirecek. Bu da aslında emeğin sömürülmesi anlamına geldi. Emeğin sömürülmesi, bir grubun diğerinden yararlanmasıdır. Kapitalizm, şirketin işçilerden kendi çıkarları için yararlanmasıdır ve bu nedenle kapitalizm, emeğin sömürülmesi yoluyla kapitalistleri zenginleştiren sömürücü bir ekonomik sistemdir.
Kapitalist bir ekonomide kaynakların, malların, hizmetlerin ve diğer ürünlerin tahsis edilmesinin iki yolu vardır; ya "tam rekabet” ya da “tekel” yoluyla yapılabilir. Fiyatlar ve kalite ile ilgili bilgilere herkesin eşit erişimi olduğunda tam rekabet ortaya çıkar. Böylece insanlar farklı satıcılardan ürün tedarik edebilir. Kapitalizm hükümet tarafından yönetilir. Tekelci kapitalizm ise fiyatları yüksek ve kaliteyi düşük tutar. Bu da az sayıda tedarikçi olduğunda ortaya çıkar. Bu, kapitalizmin bugün dönüştüğü şeydir.
#2 Kapitalist Bakış Açıları
Klasik politik ekonomi
Ekonomik düşüncedeki "klasik" gelenek Britanya'da 18. yüzyıl sonunda ortaya çıkmıştır. Adam Smith, David Ricardo ve John Stuart Mill gibi klasik politik ekonomistler kapitalist ekonomide üretim, dağılım ve malların değişimi gibi konuların analizini yaparak yayımlamışlardır ve bu çalışmalar günümüzdeki çoğu iktisadi çalışmanın da hâlen temelini oluşturmaktadır.
Marksist politik ekonomi
Karl Marx, üretici güçler ve üretim ilişkilerinin belirli bir tarihsel andaki ilişkileriyle üretim biçimini belirlediğini söyler, kapitalizm de üretim araçlarına ve sermayeye sahip olan burjuva sınıfının çıkarına işleyen, onu meşru kılan bir sistemdir.
Weberci politik ekonomi
Alman sosyolog Max Weber, kapitalizmin tanımlayıcı niteliklerinin anlaşılmasında büyük bir etki yaratmıştır. Weber'e göre piyasa değişimi, üretime göre kapitalizmin daha belirleyici bir özelliğidir. Kapitalist girişimler, önceki ekonomik sistemlerdeki faaliyetlerin aksine üretimi rasyonelleştirmişler, bu da verimlilik ve üretkenliğin en üst seviyeye çıkarılması isteğidir. Weber, henüz kapitalist ekonomiye geçilmediği zamandaki çalışanların, loncadaki usta ile çırak gibi, kişisel ilişkilere dayanan çalışmayı anladıklarını söyler.